Κολινδρός: Ρίζες και Αντηχήσεις

Κολινδρός: Ρίζες και Αντηχήσεις – Μέρος 15ο

Στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Κολινδρού, σε έναν επιβλητικό λόφο, στέκει το μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου. Σήμερα, αναγεννημένο, είναι πνευματικός φάρος. Μα πίσω του κουβαλά αιώνες ιστορίας, θρύλους, χαρές και δοκιμασίες, που ακόμη αντηχούν στον τόπο μας.

Η απαρχή του χάνεται στον χρόνο. Άλλοι μιλούν για τον 16ο αιώνα, άλλοι για τη σφραγίδα του 1860. Ήταν ένα πλήρες συγκρότημα με καθολικό, κελιά, αποθήκες, μετόχια και καλλιεργήσιμη γη.

Πριν ακόμη το 1900 η Μονή κατείχε περίπου 800 στρέμματα χωράφια, τα οποία καλλιεργούσαν Κολινδρινοί γεωργοί με ενοίκιο ανά πενταετία. Στα κελιά έμεναν τριάντα περίπου οικογένειες βοσκών, αγωγιατών και καρβουνιάρηδων, με ονόματα όπως αυτά διασώθηκαν στην ιστορική μνήμη: του Τσαπαλιώκα, του Ζέλκα, του Λένου, του Καρακώλιου και τόσων άλλων.

Η παράδοση μιλά για το 1878, (τη χρονιά της επανάστασης του Κολινδρού και του Λιτοχώρου), όταν η Μονή αποτέλεσε καταφύγιο επαναστατών. Έπειτα γνώρισε διωγμούς και μαρτύρια. Στα χρόνια της Κατοχής οι καταστροφές υπήρξαν βαριές: τα κελιά γκρεμίστηκαν, τα αμπέλια ξεράθηκαν, μα το καθολικό έμεινε όρθιο, πεισματάρικη μαρτυρία πως η πίστη δεν σβήνει. Αυτό το εναπομείναν τμήμα έγινε το εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου, που για δεκαετίες έθρεφε την πνευματική ζωή του τόπου.

Εκεί λειτουργούσε τακτικά ο παπά-Γιάννης Κοιλιάς, ιερέας αγαπητός και σεβαστός. Το 1919, ο νεαρός τότε Ανέστης Πατηνέας θυμόταν να του φιλά το χέρι και να ακούει την ευχή του:

“Εύχομαι παιδί μου Ανέστη, ο Κύριος να σου δίνει υγεία και μακροημέρευση…”

Πρόσωπα όπως ο Βασίλειος Κομψελίδης, (πρώην Δήμαρχος Κολινδρού), – σύμφωνα με την παράδοση πέτρες από την παλιά Μονή μεταφέρθηκαν στον οικισμό και χρησιμοποιήθηκαν ως δομικά υλικά για δημόσια κτίρια – ή οικογένειες όπως του Νάσου Μακρή, του Γιώργη Κανδήλα, του Σωτήρη Γούλα, που ανέλαβαν κατά καιρούς τη διαχείριση της περιουσίας του Μοναστηριού, έγιναν κι αυτοί κομμάτι της ιστορίας του.

Το μεγάλο πανηγύρι

Κορυφαία στιγμή του χρόνου ήταν η 14η Σεπτεμβρίου, η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού. Τότε, το εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου μεταμορφωνόταν σε κέντρο λατρείας και γιορτής. Δεν ανηφόριζαν μόνο οι Κολινδρινοί, αλλά και πλήθη από την Κατερίνη, τη Μηλιά, τον Καταχά, ακόμη κι από πιο μακρινά μέρη. Οι περισσότεροι έφταναν από την παραμονή. Έψηναν αρνιά, έστηναν φωτιές, κι ετοίμαζαν το μεγάλο αντάμωμα.

Μετά τη Θεία Λειτουργία και την αρτοκλασία, ο κόσμος σκορπιζόταν κάτω από τις βελανιδιές. Εκεί απλώνονταν τα φανταχτερά πανιά, και ξεκινούσε το γλέντι με ψητά αρνιά, ρακή, κρασί, λουκούμια, κουλούρια, γλυκίσματα. Οι πάγκοι έστηναν πραμάτειες: όργανα, βιολιά, λαούτα, λατέρνες, γκάιντες, ακόμη και γραμμόφωνα.

Ο χορός κρατούσε ως αργά. Τα όργανα σκόρπιζαν ήχους που διασταυρώνονταν με τραγούδια και φωνές. Στο χοροστάσι οι γέροι και οι γριές καμάρωναν, οι μάνες κοίταζαν με περηφάνια τις κόρες τους, τα παλικάρια έδειχναν τη λεβεντιά τους. Ο χορός ήταν αδιάκοπος, γεμάτος πάθος και χαρά, ώσπου να βραδιάσει.

Κι όταν η πανήγυρη τελείωνε, οι πανηγυριώτες έφευγαν με μια γλυκιά λύπη, σαν να γύριζαν από γιορτή που χάραξε την ψυχή τους.

Η αναγέννηση της Μονής

Ώσπου, το 1987, άρχισε η μεγάλη αναγέννηση. Με την ευλογία του Μακαριστού Μητροπολίτη Κίτρους Αγαθονίκου και την πρωτοβουλία μιας γυναικείας αδελφότητας, η παλιά Μονή ξαναγεννήθηκε. Στηριγμένη στις δωρεές γης και στον κόπο των προγόνων μας, πήρε σάρκα και οστά. Το 1991 εγκαταστάθηκε η αδελφότητα, και το 2007 εγκαινιάστηκε το νέο καθολικό, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή.

Σήμερα, υπό την καθοδήγηση της ηγουμένης Ειρήνης, η Μονή του Αγίου Αθανασίου είναι πνευματικό λιμάνι για τον τόπο και πέρα από αυτόν. Στους χώρους της αντηχούν προσευχές, ψαλμοί και μνήμες, ενώ η φιλοξενία της αδελφότητας προσφέρει γαλήνη και στήριξη.

Και να, που φτάνουμε στο σήμερα. Στο καθολικό

της Μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου, που πανηγυρίζει την 1η Οκτωβρίου. Οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα, το θυμίαμα ανεβαίνει στον ουρανό, και οι ψαλμωδίες γεμίζουν τον αέρα. Οι πιστοί συνάζονται από παντού, καταθέτοντας τις προσευχές και τις ελπίδες τους στη Μητέρα που σπεύδει στη βοήθεια!

Έτσι, το Μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου δεν μένει απλώς μια ανάμνηση του παρελθόντος. Είναι η αντήχηση των ριζών μας που συνεχίζει να ζει! Ένα ζωντανό παρόν που ενώνει την ιστορία με την πίστη, τη μνήμη με την ελπίδα, τον κόπο των προγόνων με το φως της Παναγίας και του Αγίου…

Αν κάποιος ή κάποια διαθέτει φωτογραφίες από τον παλιό ναό του Αγίου Αθανασίου, παρακαλώ να τις μοιραστεί για την ενίσχυση της ιστορικής μνήμης του τόπου μας.