γράφει η Κωνσταντίνα Γιαννούλη
Με μια αιφνιδιαστική και μεγάλης κλίμακας επίθεση σε πυρηνικές υποδομές του Ιράν, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται πως ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο στη γεωπολιτική σκακιέρα της Μέσης Ανατολής. Η στρατιωτική αυτή ενέργεια ανατρέπει δεδομένα δεκαετιών και θέτει την Τεχεράνη σε εξαιρετικά δύσκολη θέση.
Η μαζική συγκέντρωση αμερικανικών δυνάμεων στην περιοχή είχε ήδη εγείρει υποψίες για επικείμενη δράση, και τελικά αποδείχθηκε πως δεν επρόκειτο για απλή επίδειξη ισχύος. Οι ΗΠΑ φαίνεται να είχαν σχεδιάσει με ακρίβεια αυτή την επιχείρηση, με στόχο να ασκήσουν μέγιστη πίεση στο Ιράν ώστε να το εξαναγκάσουν σε επανεκκίνηση διαπραγματεύσεων – υπό εντελώς νέους όρους.
Πηγές κοντά στις εξελίξεις αναφέρουν ότι πλέον τίθενται στο τραπέζι σκληρές απαιτήσεις: πλήρης παύση του πυρηνικού προγράμματος, διακοπή υποστήριξης σε οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ και περιορισμός των βαλλιστικών δυνατοτήτων της χώρας. Απαιτήσεις που δύσκολα μπορεί να αποδεχθεί η ιρανική ηγεσία χωρίς να πληγεί το κύρος της.
Παράλληλα, η απάντηση από την Τεχεράνη θεωρείται δεδομένη και πιθανώς θα έχει στρατιωτικό χαρακτήρα – είτε μέσω επιθέσεων με πυραύλους κατά του Ισραήλ είτε με χτυπήματα σε αμερικανικούς στόχους. Η πιθανότητα να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ ενισχύει τις ανησυχίες για γενικευμένη κλιμάκωση.
Η ιρανική ηγεσία φαίνεται να αιφνιδιάστηκε από την ένταση της αντίδρασης των ΗΠΑ, υποτιμώντας ίσως τη βούληση της Ουάσινγκτον να προβεί σε ουσιαστική στρατιωτική ενέργεια. Αν και το Ιράν ζητά διεθνή αντίδραση μέσω του ΟΗΕ, οι διπλωματικοί του ελιγμοί δείχνουν να έχουν περιορισμένο αντίκρισμα.
Το κύρος της Τεχεράνης έχει ήδη υποστεί σοβαρό πλήγμα – όχι μόνο λόγω των υλικών ζημιών, αλλά και λόγω της αποδυνάμωσης της εικόνας του καθεστώτος στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Η απουσία άμεσης αντίδρασης θα εκληφθεί ως ήττα, γεγονός που ενδέχεται να πλήξει τη συνοχή της εξουσίας στη χώρα.
Το ερώτημα που μένει ανοιχτό είναι αν αυτό το σοκ θα οδηγήσει σε διάλογο ή σε νέα σύγκρουση. Η κατάσταση βρίσκεται σε ένα οριακό σημείο, με τις επόμενες ώρες να είναι καθοριστικές τόσο για τις σχέσεις ΗΠΑ–Ιράν όσο και για τη συνολική σταθερότητα στην περιοχή.