του Δαμιανού Καλπακίδη
Αναπληρωτή Γραμματέα Τομέα Περιβάλλοντος του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής
Η 3η Σεπτεμβρίου 1974 δεν είναι μια απλή ημερομηνία. Είναι το σημείο εκκίνησης μιας νέας πορείας για τη χώρα, με την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Σηματοδότησε τη Μεταπολίτευση, την κατοχύρωση της δημοκρατίας, αλλά και την ανάδειξη της κοινωνικής δικαιοσύνης ως κεντρικής αξίας. Σήμερα, σχεδόν πενήντα χρόνια μετά, η επέτειος αυτή συνδέεται αναπόφευκτα και με τη μεγάλη πρόκληση του καιρού μας: την προστασία του περιβάλλοντος και την κλιματική κρίση.
Το ΠΑΣΟΚ υπήρξε το κόμμα που θεμελίωσε το σύγχρονο περιβαλλοντικό δίκαιο στην Ελλάδα. Με τη διορατικότητα και την οραματική πολιτική του Αντώνη Τρίτση, θεσπίστηκε το 1982 το Υπουργείο Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, δίνοντας στο περιβάλλον για πρώτη φορά αυτόνομο θεσμικό ρόλο. Το 1986 ήρθε ο εμβληματικός Ν. 1650 «Για την προστασία του περιβάλλοντος», που καθιέρωσε τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, εισήγαγε ζώνες προστασίας και θεμελίωσε την αρχή της αειφορίας. Ακολούθησαν ο Ν. 2742/1999 για τον χωροταξικό σχεδιασμό και την αειφόρο ανάπτυξη, ο Ν. 3010/2002 που εναρμόνισε την περιβαλλοντική νομοθεσία με την ΕΕ, και ο Ν. 3199/2003 για την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδάτων, με ενσωμάτωση της Οδηγίας-Πλαίσιο.
Οι παρεμβάσεις αυτές δεν ήταν αποσπασματικές• αποτέλεσαν συνεκτική στρατηγική που διαμόρφωσε θεσμούς, όργανα και πολιτικές, τοποθετώντας τη χώρα σε ευρωπαϊκή τροχιά. Δεν είναι τυχαίο ότι στις ελληνικές προεδρίες του Συμβουλίου της ΕΕ επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, το περιβάλλον κατέλαβε κεντρική θέση: από τη μεσογειακή διάσταση του 1983, στη βιώσιμη ανάπτυξη του 1994, στην εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κιότο το 2003, μέχρι τη Γαλάζια Ανάπτυξη και τους στόχους «ΕΕ 2030» το 2014. Σήμερα, η 3η Σεπτεμβρίου δεν είναι μόνο ιστορική επέτειος• είναι κάλεσμα για συνέχεια.