του Ιωάννη Ιντζέ *
Θυμόμαστε το θέμα της Μονής Βατοπεδίου πριν περίπου 20 χρόνια, όταν κάποιοι, για τους δικούς τους λόγους, αμφισβητούσαν τους τίτλους κυριότητας της Μονής επειδή βασιζόταν σε αυτοκρατορικά χρυσόβουλα και φιρμάνια. Το θέμα απασχόλησε έντονα την πολιτική ζωή και φανέρωσε ότι αρκετοί κύκλοι πολεμούν με μένος την εκκλησία και τα Μοναστήρια τα οποία υπερασπίζονται τα ιστορικά τους δικαιώματα.
Το 1946 εισήχθη ο αστικός μας κώδικας και στο άρθρο 51 καθόριζε ότι οποιαδήποτε κτήση κυριότητας ή άλλου εμπράγματου δικαιώματος, πριν την εφαρμογή του αστικού κώδικα, κρίνεται με βάση το δίκαιο που ίσχυε στο χρόνο που έλαβε χώρα η κτήση. Εάν δηλαδή μια δωρεά, ή μεταβίβαση είχε γίνει το 1.000 μ.Χ. θα κρινόταν με το βυζαντινό δίκαιο, αν είχε γίνει το 1.600 με το Οθωμανικό δίκαιο, κ.ο.κ. Αυτή η διάταξη ισχύει στους αστικούς κώδικες σχεδόν όλων των σύγχρονων κρατών, πλην των απολυταρχικών, στα οποία όμως δεν υπάρχει δικαίωμα περιουσίας σε κανέναν.
Η πλειοψηφία των ιστορικών μοναστηριών, τόσο εντός όσο κυρίως εκτός Ελλάδος βασίζουν την κυριότητά των διαφόρων κτήσεων και πραγμάτων τους (πχ κειμήλια, χειρόγραφα κλπ) σε τέτοιους τίτλους και ποτέ μέχρι πρότινος δεν αμφισβητήθηκαν. Τώρα όμως ανοίξαμε τον ασκό του Αιόλου.
Τις τελευταίες ημέρες το σύνολο του χριστιανικού κόσμου και όχι μόνο, απασχολεί το θέμα της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης του όρους Σινά.
Το βυζαντινό Μοναστήρι του Σινά, αποτελεί μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και είναι σε συνεχή λειτουργία από τον 5ο αιώνα μ.Χ. Αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά προσκυνήματα και διαθέτει μια πολύ σημαντική βιβλιοθήκη με σπάνια χειρόγραφα και εικόνες. Ως εκ τούτου μπήκε στο στόχαστρο, τόσο για λόγους οικονομικούς, όσο και για θρησκευτικούς. Άλλωστε δεν είναι εύκολο να επιβιώσει ένα ορθόδοξο μοναστήρι μέσα σε μια μουσουλμανική χώρα.
Μετά τη δημοσιοποίηση της απόφασης του Αιγυπτιακού Δικαστηρίου για δήμευση της περιουσίας της ιστορικής Μονής, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος μίλησε για «σκανδαλώδη απόφαση» και ότι δεν θέλει να πιστέψει πως σήμερα ο Ελληνισμός και η Ορθοδοξία βιώνουν μία ακόμη ιστορική «άλωση».
Διαβάζοντας την ανακοίνωση της αιγυπτιακής προεδρίας της 29ης Μαΐου 2025 διαπιστώνουμε ότι δεν αναφέρει πουθενά για ιδιοκτησιακό καθεστώτος, αλλά κάνει λόγο μόνο «για τη διατήρηση του θρησκευτικού καθεστώτος της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης Σινά». Δηλαδή ωσάν να γίνεται κάποια παραχώρηση για την λειτουργία της Μονής. Αυτό όμως δεν φτάνει.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του κυβερνητικού εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη, ο οποίος μίλησε «για την διατήρηση του λατρευτικού Ελληνορθόδοξου χαρακτήρα της Μονής». Και εδώ πουθενά λόγος για το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μονής. Οι δηλώσεις όμως του Εκπροσώπου Τύπου της Μονής, Αρχιμανδρίτη Πορφύριου είναι αποκαλυπτικές. Το αιγυπτιακό δικαστήριο αρχικά δήμευσε την περιουσία της Μονής και στην συνέχεια με δεύτερη απόφαση έδωσε απλά το δικαίωμα χρήσης της από τους Μοναχούς!
Την ίδια ώρα γίνεται μία συντονισμένη επικοινωνιακή προσπάθεια να παρουσιασθεί ότι το θέμα επιλύθηκε, όπως είχαν συμφωνήσει προ μηνός ο Πρωθυπουργός και ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αλ Σίσι. Πουθενά όμως δεν σχολιάζεται το γεγονός ότι το καθεστώς ιδιοκτησίας στην Μονή έχει αλλάξει και ότι ανά πάσα στιγμή και για οποιονδήποτε λόγο μπορεί το Αιγυπτιακό Δημόσιο να έρθει και να ζητήσει την απομάκρυνση των Μοναχών, όπως πρωτόδικα είχε αποφασίσει το Δικαστήριο και να κάνει την Μονή μουσείο. Αστεία πράγματα εάν δεν ήταν τόσο τραγικά.
Το όλο γεγονός αποτελεί μία άμεση υποβάθμιση του καθεστώτος της Μονής και συνιστά βαρύτατο πλήγμα για την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό. Αντίστοιχα βέβαια γεγονότα ανεχτήκαμε και με την μετατροπή της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη σε μουσείο. Βέβαια από την Κυβέρνηση της Αιγύπτου περιμέναμε διαφορετική αντιμετώπιση, αλλά τελικά οδηγούμαστε από βεβήλωση σε βεβήλωση.
Οι κάτοικοι της πόλεως Κατερίνης, η οποία μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ονομαζόταν Αικατερίνη, προς τιμήν της Αγίας Προστάτιδός της, έχουνε μία ιδιαίτερη αγάπη στην Αγία Αικατερίνη αλλά και στην ομώνυμη Μονή. Ως εκ τούτου η ανησυχία όλων ημών των εν Κατερίνη διαβιούντων είναι έκδηλη και ειλικρινής.
Η Ελλάδα έχει το προνόμιο αλλά και την ευθύνη διαφύλαξης μίας τεράστιας και μοναδικής ελληνορθόδοξης κληρονομιάς, που περιλαμβάνει και τα ιερά ορθόδοξα προσκυνήματα στην Μέση Ανατολή. Η αποστολή αυτή πρέπει να αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα της Εθνικής μας Στρατηγικής και να εφαρμόζεται με αποφασιστικότητα στην πολίτική της κάθε Ελληνικής Κυβέρνησης. Είναι απαίτηση όλων των Ελλήνων.
Ας ευχηθούμε, η Αγία Αικατερίνη, να φωτίσει όσους υπερασπίζονται τα δικαιώματα της Ιεράς Μονής Σινά και να αποστομώσει «τοὺς κομψοὺς τῶν ἀσεβῶν τοῦ πνεύματος τὴ δυνάμη». Δεν είναι εύκολα τα πράγματα. Χρειαζόμαστε την βοήθειά της.
* Ο Ιωάννης Ιντζές είναι Αντιστράτηγος ε.α. απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας και κάτοχος ΜΑ στην «Εφαρμοσμένη Στρατηγική και τη Διεθνή Ασφάλεια». Είναι Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Προέδρου της ΝΙΚΗΣ και Υπεύθυνος του Τομέα Εθνικής Άμυνας.